ایتالیا به عنوان یکی از مقصدهای جذاب مهاجرتی در اروپا، در سال ۲۰۲۵ شاهد افزایش قابل توجه مهاجرت خارجیها است. بر اساس آمار رسمی موسسه ملی آمار ایتالیا (ISTAT)، در دو سال اخیر (۲۰۲۳-۲۰۲۴) بیش از ۷۶۰ هزار مهاجر خارجی وارد کشور شدهاند که بالاترین رقم در دهه اخیر است، در حالی که همزمان ۲۷۰ هزار ایتالیایی (عمدتاً جوانان) کشور را ترک کردهاند. این آمار نشاندهنده جذابیت ایتالیا برای مهاجرانی از خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین است، اما چالشهایی مانند فرار مغزها را نیز برجسته میکند. در ادامه، با تمرکز بر دادههای بهروز ۲۰۲۵، مزایا و معایب مهاجرت به ایتالیا را به صورت واقعبینانه بررسی میکنیم، با تأکید بر تفاوتهای شمال و جنوب، مسیرهای مهاجرتی محبوب برای ایرانیها، هزینههای زندگی، و نکات عملی. با یوروگردی همراه باشید.
مزایای مهاجرت به ایتالیا
۱. کیفیت بالای زندگی و فرهنگ غنی ایتالیا با میراث فرهنگی بینظیر (مانند رم، فلورانس و ونیز)، غذاهای مدیترانهای سالم، و آب و هوای مطبوع، در شاخص کیفیت زندگی Mercer ۲۰۲۴ رتبه ۴۲ جهانی را برای میلان کسب کرده است (بالاتر از دوبلین و رم). در سال ۲۰۲۵، شهرهایی مانند بولونیا و تورین همچنان در رتبههای بالای اروپا قرار دارند، و فرصتهای تفریحی مانند جشنوارههای محلی و دسترسی به ساحل، زندگی را لذتبخش میکند.
۲. دسترسی به سیستم بهداشت عمومی رایگان یا ارزان Servizio Sanitario Nazionale (SSN) خدمات درمانی باکیفیت ارائه میدهد و با پرداخت بیمه اجباری (۲-۸ درصد درآمد)، اکثر خدمات رایگان است. در ۲۰۲۵، ایتالیا در رتبهبندی بهداشت اروپا (Euro Health Consumer Index) پیشرفت کرده و پوشش واکسیناسیون و درمانهای تخصصی را بهبود بخشیده است.
۳. تحصیل تقریباً رایگان در دانشگاههای دولتی شهریه دانشگاههای دولتی برای دانشجویان غیراروپایی بین ۱۵۰ تا ۴۰۰۰ یورو در سال است، و بورسیههای استانی (DSU) تا ۸۰۰۰ یورو در سال به همراه خوابگاه و غذا ارائه میدهند. در ۲۰۲۵، بیش از ۵۰ هزار دانشجوی بینالمللی (از جمله ایرانیها) از این تسهیلات بهرهمند شدهاند، و دانشگاههایی مانند بولونیا و پلیتکنیک میلان در رتبهبندی QS برتر هستند.
۴. امکان اخذ اقامت و شهروندی اروپا پس از ۵ سال اقامت قانونی، اقامت دائم (Carta di soggiorno) و پس از ۱۰ سال، شهروندی ایتالیا (با پاسپورت رتبه ۳ جهانی) قابل دستیابی است. در ۲۰۲۴-۲۰۲۵، بیش از ۱۶۲ هزار خارجی شهروندی ایتالیا را کسب کردهاند.
۵. بازار کار مناسب در برخی حوزهها در بخشهای فناوری اطلاعات، مهندسی، پزشکی، گردشگری، مد و کشاورزی، کمبود نیروی کار وجود دارد. حقوق متوسط در شمال (میلان، تورین) ۱۸۰۰-۳۵۰۰ یورو خالص در ماه است. در ۲۰۲۵، Decreto Flussi اجازه ورود ۱۶۵ هزار کارگر خارجی (بالاترین quota در سالهای اخیر) را داده، با تمرکز بر کار فصلی.
۶. امکان ویزای جستجوی کار و استارتآپ ویزای “Ricerca Lavoro” و استارتآپ از ۲۰۲۴ سادهتر شده و در ۲۰۲۵، بیش از ۷۶ هزار slot برای کار غیرفصلی اختصاص یافته است.
معایب و چالشهای مهاجرت به ایتالیا
۱. بروکراسی پیچیده و کند فرآیندهای اداری مانند اقامت و ثبتنام، ۸-۱۲ ماه طول میکشد. در ۲۰۲۵، سیستم آنلاین Questura بهبود یافته، اما همچنان کاغذبازی زیاد است.
۲. نرخ بیکاری بالا بهویژه در جنوب نرخ بیکاری ملی در ژانویه ۲۰۲۵ به ۶.۲۸% رسیده (پایینترین در ۱۰ سال اخیر)، اما در جنوب (کالابریا، سیسیل) ۱۵-۲۰% و بیکاری جوانان ۲۲% است. شمال (لومباردی، امیلیا-رومانیا) نرخ ۳-۵% دارد.
۳. حقوق پایین نسبت به هزینه زندگی در شهرهای بزرگ میانگین حقوق خالص ۱۶۰۰-۱۸۰۰ یورو است، در حالی که هزینهها در شمال بالاست. جدول زیر هزینه ماهانه یک نفر (بدون اجاره) در ۲۰۲۵ را نشان میدهد (بر اساس Numbeo و Expatica):
| شهر | هزینه ماهانه (یورو) | اجاره اتاق (یورو) | اجاره آپارتمان ۱ خوابه (یورو) |
|---|---|---|---|
| میلان | ۹۵۰-۱۲۰۰ | ۵۵۰-۸۵۰ | ۱۰۰۰-۱۶۰۰ |
| رم | ۸۵۰-۱۱۰۰ | ۵۰۰-۷۰۰ | ۹۰۰-۱۴۰۰ |
| بولونیا | ۷۵۰-۹۵۰ | ۴۵۰-۶۵۰ | ۸۰۰-۱۲۰۰ |
| ناپل | ۶۰۰-۸۰۰ | ۳۵۰-۵۰۰ | ۶۰۰-۹۰۰ |
جنوب (ناپل، پالرمو) ارزانتر است، اما حقوق پایینتر (۱۲۰۰-۱۵۰۰ یورو).
۴. تبعیض و نژادپرستی گاهبهگاه علیه مهاجران غیراروپایی (مانند ایرانیها) در جنوب بیشتر است، هرچند در شمال (میلان) کمتر. در ۲۰۲۵، گزارشهای UNHCR کاهش تبعیض را نشان میدهد، اما همچنان چالش است.
۵. مشکلات زبانی تسلط به ایتالیایی (B1-B2) ضروری است؛ انگلیسی فقط در شرکتهای بزرگ کاربرد دارد. رسیدن به B1 حدود ۲۴۰-۳۰۰ ساعت مطالعه (۶-۹ ماه با ۴ ساعت روزانه) و B2 ۱۸۰-۲۶۰ ساعت اضافی (۹-۱۲ ماه) طول میکشد.
۶. مالیات بالا و قراردادهای کاری موقت مالیات تا ۴۳% است و ۴۰% قراردادها موقت (۶-۱۲ ماهه) هستند.
۷. مهاجرت غیرقانونی و وضعیت پناهجویی دشوار در ۲۰۲۵، سیاستهای دولت ملونی سختگیرانهتر شده و نرخ پذیرش پناهندگی برای ایرانیها زیر ۱۰% است.
تفاوت شمال و جنوب ایتالیا (حیاتی برای انتخاب)
- شمال (لومباردی، ونتو، امیلیا-رومانیا): حقوق بالاتر (۲۰۰۰-۳۵۰۰ یورو)، بیکاری ۳-۵%، نژادپرستی کمتر، کیفیت زندگی بالا (رتبه Mercer برتر)، اما هزینهها بیشتر (میلان ۴۰% درآمد برای اجاره). مناسب برای متخصصان IT، مهندسی و مد.
- جنوب (کالابریا، سیسیل، کامپانیا): حقوق پایین (۱۲۰۰-۱۸۰۰ یورو)، بیکاری ۱۵-۲۰%، تبعیض بیشتر، اما هزینه زندگی ۳۰-۴۰% ارزانتر و آب و هوا بهتر. مناسب برای کار فصلی کشاورزی/گردشگری، اما پیشرفت شغلی کندتر.
مسیرهای واقعی و محبوب مهاجرت ایرانیها (۲۰۲۴-۲۰۲۵)
ایرانیها عمدتاً از مسیرهای زیر استفاده میکنند (بر اساس Decreto Flussi ۲۰۲۵ با ۱۶۵ هزار quota):
- تحصیلی: محبوبترین (بیش از ۵۰% ایرانیها)؛ ویزای D ملی، تبدیل به کاری پس از فارغالتحصیلی. بدون مدرک زبان اولیه ممکن، اما B2 برای کار لازم.
- کار فصلی: ۱۱۰ هزار slot برای کشاورزی/گردشگری (۹ ماهه)؛ ساده برای ایرانیها با قرارداد.
- ازدواج/الحاق خانواده: پس از ازدواج با شهروند ایتالیایی، اقامت سریع.
- سرمایهگذاری: خرید ملک بالای ۵۰۰ هزار یورو (Golden Visa حذف شده، اما جایگزینها فعال).
- پناهندگی: نرخ موفقیت پایین (زیر ۱۰%)؛ اجتناب توصیه میشود.
در ۲۰۲۵، ۸-۱۰ هزار ایرانی در ایتالیا زندگی میکنند، عمدتاً در میلان و رم.
نکات عملی و تجربی برای ایرانیها
- یادگیری زبان: ۹-۱۲ ماه برای B1-B2 با اپهایی مانند Duolingo یا کلاسهای محلی (۲۰۰-۵۰۰ یورو برای دوره). بدون زبان، فقط کارهای ساده (رستوران، کشاورزی) ممکن.
- کار دانشجویی: ۲۰ ساعت در هفته، ۸-۱۲ یورو/ساعت؛ حدود ۵۰۰-۸۰۰ یورو ماهانه.
- جامعه ایرانی: بزرگ در میلان (رستورانها، مساجد) و رم؛ InterNations رویدادهایی برای شبکهسازی دارد. در ۲۰۲۵، روابط فرهنگی ایران-ایتالیا (مانند همکاری دانشگاهی) تقویت شده.
مقایسه کوتاه با کشورهای محبوب دیگر
در مقایسه با آلمان و هلند (۲۰۲۵)، ایتالیا حقوق پایینتر (۱۶۰۰ یورو vs. ۲۵۰۰-۳۵۰۰ یورو در آلمان) اما کیفیت زندگی و غذا بهتری دارد؛ بروکراسی کمتر از آلمان (با Skilled Immigration Act جدید)، اما زبان ایتالیایی سختتر از انگلیسی هلند است. کانادا/استرالیا مسیرهای سادهتری دارند، اما هزینه اولیه (ویزا/تمکن) ۲-۳ برابر ایتالیا است. ایتالیا برای زندگی آرام و تحصیل ایدهآل، اما برای درآمد بالا، آلمان/هلند مناسبترند.
نتیجهگیری
مهاجرت به ایتالیا در ۲۰۲۵ فرصتهای جذابی برای تحصیل و زندگی باکیفیت ارائه میدهد، بهویژه برای ایرانیها با تمرکز بر شمال و یادگیری زبان. موفقیت به برنامهریزی، صبر و انتخاب حوزه کاری بستگی دارد. منابع: ISTAT (Demographic Indicators ۲۰۲۴)، Numbeo/Expatica (هزینهها)، Ministero dell’Interno (Decreto Flussi). برای مشاوره، به سایتهای رسمی مانند visa.esteri.it مراجعه کنید.
