سوئیس (به طور رسمی کنفدراسیون سوئیس) یکی از فدرالیترین کشورهای جهان است و از ۲۶ کانتون (به آلمانی: Kanton، به فرانسوی: canton، به ایتالیایی: cantone، به رومانش: chantun) تشکیل شده است. هر کانتون دارای قانون اساسی، پارلمان، دولت و دادگاههای مستقل خود است و در بسیاری از زمینهها (آموزش، بهداشت، پلیس، مالیات، فرهنگ) اختیارات گستردهای دارد. این ساختار فدرالی ریشه در قرن سیزدهم دارد و سوئیس را به یک «کنفدراسیون کانتونی» تبدیل کرده است.
۱. فهرست کامل کانتونها (به ترتیب تاریخی پیوستن)
| # | نام فارسی | نام رسمی | کد | مرکز اداری | سال پیوستن | زبان(های) رسمی | جمعیت ۲۰۲۴ | مساحت (km²) | تراکم (نفر/km²) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | اوری | Uri | UR | آلتدورف | ۱۲۹۱ | آلمانی | ۳۷٬۷۰۰۰ | ۱٬۰۷۷ | ۳۴ |
| ۲ | شویتس | Schwyz | SZ | شویتس | ۱۲۹۱ | آلمانی | ۱۶۸٬۰۰۰ | ۹۰۸ | ۱۸۵ |
| ۳ | اوبوالدن | Obwalden | OW | زارنن | ۱۲۹۱ | آلمانی | ۳۹٬۰۰۰ | ۴۹۱ | ۷۹ |
| ۴ | نیدوالدن | Nidwalden | NW | اشتانس | ۱۲۹۱ | آلمانی | ۴۴٬۵۰۰ | ۲۷۶ | ۱۶۱ |
| ۵ | لوسرن | Luzern | LU | لوسرن | ۱۳۳۲ | آلمانی | ۴۲۸٬۰۰۰ | ۱٬۴۹۳ | ۲۸۷ |
| ۶ | زوریخ | Zürich | ZH | زوریخ | ۱۳۵۱ | آلمانی | ۱٬۵۸۵٬۰۰۰ | ۱٬۷۲۹ | ۹۱۷ |
| ۷ | گلاروس | Glarus | GL | گلاروس | ۱۳۵۲ | آلمانی | ۴۱٬۵۰۰ | ۶۸۵ | ۶۱ |
| ۸ | تسوگ | Zug | ZG | تسوگ | ۱۳۵۲ | آلمانی | ۱۳۳٬۰۰۰ | ۲۳۹ | ۵۵۶ |
| ۹ | برن | Bern / Berne | BE | برن | ۱۳۵۳ | آلمانی (و فرانسوی در منطقه ژورا برنوا) | ۱٬۰۵۸٬۰۰۰ | ۵٬۹۵۹ | ۱۷۸ |
| ۱۰ | فریبورگ | Freiburg / Fribourg | FR | فریبورگ | ۱۴۸۱ | آلمانی + فرانسوی | ۳۳۸٬۰۰۰ | ۱٬۶۷۱ | ۲۰۲ |
| ۱۱ | زولوتورن | Solothurn | SO | زولوتورن | ۱۴۸۱ | آلمانی | ۲۸۴٬۰۰۰ | ۷۹۱ | ۳۵۹ |
| ۱۲ | بازل-اشتاد | Basel-Stadt | BS | بازل | ۱۵۰۱ | آلمانی | ۲۰۲٬۰۰۰ | ۳۷ | ۵٬۴۶۰ |
| ۱۳ | بازل-لندشافت | Basel-Landschaft | BL | لیشتال | ۱۵۰۱ | آلمانی | ۲۹۷٬۰۰۰ | ۵۱۸ | ۵۷۳ |
| ۱۴ | شافهاوزن | Schaffhausen | SH | شافهاوزن | ۱۵۰۱ | آلمانی | ۸۶٬۰۰۰ | ۲۹۸ | ۲۸۸ |
| ۱۵ | آپنتسل آوسرسرودن | Appenzell Ausserrhoden | AR | هریساو | ۱۵۱۳ | آلمانی | ۵۶٬۰۰۰ | ۲۴۳ | ۲۳۰ |
| ۱۶ | آپنتسل اینرسرودن | Appenzell Innerrhoden | AI | آپنتسل | ۱۵۱۳ | آلمانی | ۱۶٬۵۰۰ | ۱۷۳ | ۹۵ |
| ۱۷ | سنت گالن | St. Gallen | SG | سنت گالن | ۱۸۰۳ | آلمانی | ۵۲۵٬۰۰۰ | ۲٬۰۲۶ | ۲۵۹ |
| ۱۸ | گراوبوندن | Graubünden / Grischun / Grigioni | GR | کور | ۱۸۰۳ | آلمانی + رومانش + ایتالیایی | ۲۰۲٬۰۰۰ | ۷٬۱۰۵ | ۲۸ |
| ۱۹ | آرگاو | Aargau | AG | آرائو | ۱۸۰۳ | آلمانی | ۷۱۵٬۰۰۰ | ۱٬۴۰۴ | ۵۰۵ |
| ۲۰ | تورگاو | Thurgau | TG | فرائنفلد | ۱۸۰۳ | آلمانی | ۲۸۸٬۰۰۰ | ۹۹۱ | ۲۹۱ |
| ۲۱ | تیچینو | Ticino | TI | بلینزونا | ۱۸۰۳ | ایتالیایی | ۳۵۲٬۰۰۰ | ۲٬۸۱۲ | ۱۲۵ |
| ۲۲ | وو | Vaud | VD | لوزان | ۱۸۰۳ | فرانسوی | ۸۴۵٬۰۰۰ | ۳٬۲۱۲ | ۲۶۳ |
| ۲۳ | واله | Wallis / Valais | VS | سیون | ۱۸۱۵ | فرانسوی + آلمانی | ۳۶۰٬۰۰۰ | ۵٬۲۲۴ | ۶۹ |
| ۲۴ | نوشاتل | Neuchâtel | NE | نوشاتل | ۱۸۱۵ | فرانسوی | ۱۷۶٬۰۰۰ | ۸۰۳ | ۲۱۹ |
| ۲۵ | ژنو | Genève | GE | ژنو | ۱۸۱۵ | فرانسوی | ۵۱۵٬۰۰۰ | ۲۸۲ | ۱٬۸۲۵ |
| ۲۶ | ژورا | Jura | JU | دلمون | ۱۹۷۹ | فرانسوی | ۷۴٬۰۰۰ | ۸۳۸ | ۸۸ |
۲. مقایسه مالیات بر درآمد افراد (سال ۲۰۲۵)
درآمد سالانه ۱۵۰٬۰۰۰ فرانک سوئیس – مجرد بدون فرزند
| رتبه کممالیات | کانتون | نرخ مؤثر مالیات فدرال+کانتونی+شهری |
|---|---|---|
| ۱ | تسوگ (Zug) | ≈ ۲۲٫۲٪ |
| ۲ | شافهاوزن | ≈ ۲۳٫۵٪ |
| ۳ | آپنتسل اینرسرودن | ≈ ۲۴٫۰٪ |
| ۴ | اوبوالدن | ≈ ۲۴٫۳٪ |
| ۵ | اپنتسل آوسرسرودن | ≈ ۲۵٫۸٪ |
| ۶ | نیدوالدن | ≈ ۲۶٫۱٪ |
| … | زوریخ | ≈ ۳۳–۳۵٪ (بسته به شهر) |
| … | برن | ≈ ۳۸–۴۰٪ |
| آخر | ژنو | ≈ ۴۴–۴۵٪ |
۳. تولید ناخالص داخلی سرانه ۲۰۲۳–۲۰۲۴ (فرانک سوئیس)
| رتبه | کانتون | GDP سرانه (فرانک) |
|---|---|---|
| ۱ | بازل-اشتاد | ۱۹۵٬۰۰۰ |
| ۲ | تسوگ | ۱۶۵٬۰۰۰ |
| ۳ | ژنو | ۱۰۸٬۰۰۰ |
| ۴ | زوریخ | ۱۰۵٬۰۰۰ |
| ۵ | شافهاوزن | ۱۰۲٬۰۰۰ |
| ۶ | نیدوالدن | ۹۸٬۰۰۰ |
| … | وو | ۸۵٬۰۰۰ |
| آخر | ژورا | ۶۳٬۰۰۰ |
۴. کدام کانتون برای چه کسی مناسب است؟ (از نگاه ایرانیها)
| هدف | کانتونهای پیشنهادی اول | دلیل اصلی |
|---|---|---|
| کمترین مالیات + پول درآوردن | تسوگ، شافهاوزن، اوبوالدن، آپنتسل | نرخ مالیات زیر ۲۵٪، شرکتهای بزرگ |
| زندگی خانوادگی + طبیعت بکر | لوسرن، تورگاو، گراوبوندن، اپنتسل | مدارس عالی، امنیت بالا، طبیعت فوقالعاده |
| تحصیل دانشگاهی | زوریخ، بازل، لوزان (وو)، ژنو، برن | بهترین دانشگاههای جهان (ETH، EPFL، …) |
| آبوهوای گرمتر + زندگی مدیترانهای | تیچینو (لوگانو، لوکارنو) | زبان ایتالیایی، دریاچه، نخل(!) |
| بازنشستگی آرام و زیبا | منطقه دریاچه ژنو، تیچینو، واله بالا | آبوهوا، امکانات پزشکی عالی |
| کار در سازمانهای بینالمللی | ژنو، برن | ООН، WHO، CERN، WTO و … |
| بهشت شرکتهای کوچک و متوسط | آرگاو، زولوتورن، سنت گالن | مالیات متوسط، دسترسی عالی به بازار |
۵. حقایق جالب و کمترشناختهشده
- اسم کشور «سوئیس» از کانتون شویتس (Schwyz) گرفته شده.
- آپنتسل اینرسرودن تا سال ۱۹۹۱ آخرین منطقه اروپا بود که به زنان حق رأی کانتونی نمیداد.
- تنها دو کانتون هنوز دموکراسی مستقیم روباز دارند: آپنتسل اینرسرودن (هر سال در میدان) و گلاروس (تا ۲۰۰۷ داشت، حالا فقط در موارد خاص).
- گراوبوندن بزرگترین کانتون است و تنها کانتون رسمی سهزبانه (آلمانی ۶۸٪، رومانش ۱۵٪، ایتالیایی ۱۳٪).
- واله بیشترین تعداد قلههای بالای ۴٬۰۰۰ متر در آلپ را دارد (۳۷ قله، از جمله ماترهورن).
- بازل-اشتاد کوچکترین مساحت را دارد (۳۷ کیلومتر مربع) اما ثروتمندترین است.
۶. زبان و مذهب غالب (تقریبی ۲۰۲۴)
| منطقه | زبان اصلی | درصد کاتولیک | درصد پروتستان |
|---|---|---|---|
| سوئیس آلمانی | آلمانی | ۳۵۵٪ | ۳۰٪ |
| روماندی (فرانسویزبان) | فرانسوی | ۴۵٪ | ۳۵٪ |
| تیچینو | ایتالیایی | ۷۵٪ | ۸٪ |
| گراوبوندن | سهزبانه | ۵۵٪ | ۳۰٪ |
۷. نکته نهایی برای مهاجران و سرمایهگذاران ایرانی
- اگر مالیات خیلی مهم است → مستقیم بروید تسوگ یا شافهاوزن (حتی بسیاری از ثروتمندان سوئیسی هم آنجا زندگی میکنند).
- اگر میخواهید در شهر بزرگ و بینالمللی باشید اما مالیات کمتر → زوریخ + حومه کانتون شافهاوزن یا آرگاو (فقط ۲۰–۳۰ دقیقه با قطار).
- اقامت نوع B در کانتونهای کوچک و ثروتمند (تسوگ، اوبوالدن) معمولاً راحتتر تمدید میشود چون بودجه بیشتری دارند و کمتر نگران «بار مالی» هستند.
