کرواسی، کشوری در جنوب شرقی اروپا، با تاریخ غنی و فرهنگی متنوع، ترکیبی از سنت‌های بومی، تأثیرات مدیترانه‌ای، اسلاوی و اروپای مرکزی را در خود جای داده است. این کشور با موقعیت جغرافیایی استراتژیک در کنار دریای آدریاتیک، از گذشته تا به امروز تحت تأثیر فرهنگ‌های مختلفی از جمله رومی، ونیزی، عثمانی و اتریش-مجارستان قرار گرفته است. این مقاله به جنبه‌های مختلف فرهنگ کرواسی، شامل تاریخ، زبان، دین، آداب و رسوم، غذا، موسیقی، رقص، معماری، ورزش، جشنواره‌ها، تأثیر طبیعت، فرهنگ معاصر و زندگی روزمره می‌پردازد. با یوروگردی همراه باشید.
تاریخچه و تأثیرات فرهنگی
کرواسی در طول تاریخ تحت سلطه امپراتوری‌های مختلفی بوده که هر یک اثری عمیق بر فرهنگ آن گذاشته‌اند. منطقه دالماتیا در ساحل آدریاتیک به شدت تحت تأثیر فرهنگ ونیزی و رومی است، در حالی که مناطق داخلی مانند اسلاوونیا و زاگرب با فرهنگ اسلاوی و اتریش-مجارستان آمیخته شده‌اند. برای مثال، شهر دوبروونیک، که به “مروارید آدریاتیک” معروف است، نمونه‌ای برجسته از معماری ونیزی با دیوارهای قرون‌وسطایی است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این تنوع تاریخی باعث شده که کرواسی به یک موزاییک فرهنگی تبدیل شود که در هر منطقه ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد.
زبان و هویت
زبان رسمی کرواسی، کرواتی، از شاخه زبان‌های اسلاوی جنوبی است و با الفبای لاتین نوشته می‌شود. این زبان برای کروات‌ها نمادی از هویت ملی است، به‌ویژه پس از استقلال کرواسی در سال ۱۹۹۱. لهجه‌های محلی در مناطق مختلف مانند دالماتیا (لهجه چاکاوی)، ایستریا (لهجه اشتوکاوی) و اسلاوونیا متفاوت است و هر یک رنگ و بوی خاص خود را دارد. در ایستریا، به دلیل نزدیکی به ایتالیا، زبان ایتالیایی نیز به‌عنوان زبان اقلیت شناخته می‌شود و حدود ۱.۶% از جمعیت به آن صحبت می‌کنند. همچنین، زبان‌های اقلیت دیگری مانند مجاری و صربی در برخی مناطق رواج دارند. ادبیات کرواسی نیز غنی است و نویسندگانی مانند میروسلاو کرلژا و ایوو آندریچ (برنده جایزه نوبل ادبیات) نقش مهمی در ارتقای فرهنگ کرواتی داشته‌اند.
دین و باورها
اکثریت مردم کرواسی (حدود ۸۶% بر اساس سرشماری ۲۰۲۱) کاتولیک رومی هستند، و دین نقش محوری در فرهنگ و هویت ملی ایفا می‌کند. کلیساها و صومعه‌های تاریخی مانند کلیسای جامع سنت دوموس در زاگرب یا کلیسای سنت دومنیک در دوبروونیک نه تنها اماکن مذهبی بلکه جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی هستند. جشن‌های مذهبی مانند کریسمس، عید پاک و روز سنت‌های محلی (مانند روز سنت بلیز، محافظ دوبروونیک) با آیین‌های خاصی مانند رژه‌ها، غذاهای سنتی و تزئینات برگزار می‌شوند. علاوه بر کاتولیک‌ها، اقلیت‌های مذهبی مانند ارتدوکس‌های صرب (حدود ۴%)، پروتستان‌ها و مسلمانان نیز در کرواسی حضور دارند و به تنوع فرهنگی کشور افزوده‌اند.
آداب و رسوم
مردم کرواسی به مهمان‌نوازی، احترام به سنت‌ها و حفظ روابط خانوادگی شهرت دارند. خانواده در فرهنگ کرواسی جایگاه ویژه‌ای دارد و مراسم‌هایی مانند عروسی، غسل تعمید و جشن‌های تولد با حضور گسترده اقوام و دوستان برگزار می‌شوند. یکی از سنت‌های برجسته، “لیسینا” (Licitar) است؛ نان زنجبیلی تزئینی به شکل قلب یا اشکال دیگر که در کریسمس، عروسی‌ها یا به‌عنوان هدیه در مناسبت‌های خاص استفاده می‌شود. در مناطق روستایی اسلاوونیا، سنت “بژانا” (Bećarac)، نوعی آواز طنزآمیز و رقص گروهی، در جشن‌های محلی رواج دارد و در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت شده است.
غذا و آشپزی
آشپزی کرواسی بازتاب‌دهنده تنوع جغرافیایی و فرهنگی آن است. در مناطق ساحلی دالماتیا، غذاها بر پایه ماهی، غذاهای دریایی، روغن زیتون و سبزیجات تازه است. غذاهای معروفی مانند “پاستیکادا” (گوشت گوساله پخته‌شده با سس آلو و شراب قرمز)، “ریژوتو سیاه” (با جوهر ماهی مرکب) و “بروزت” (سوپ ماهی) بسیار محبوب هستند. در مناطق داخلی مانند اسلاوونیا، غذاهای سنگین‌تر مانند “چواپی” (سوسیس کبابی)، “سارما” (دلمه کلم با گوشت و برنج) و “کولن” (نوعی سوسیس سنتی) رایج است. دسرهای کرواسی نیز متنوع‌اند، از جمله “فریتوله” (نوعی دونات دالماتیایی) و “اشتردل” (لایه‌های خمیر پرشده با سیب یا پنیر). کرواسی همچنین به خاطر شراب‌های باکیفیتش، مانند “پلافاچ” (Plavac Mali) از دالماتیا و “مالوازییا” (Malvazija) از ایستریا، شهرت جهانی دارد.
موسیقی و رقص
موسیقی سنتی کرواسی بسیار متنوع است و از منطقه‌ای به منطقه دیگر تفاوت دارد. در دالماتیا، آوازهای “کلاپا”، که نوعی آواز گروهی بدون ساز است، جایگاه ویژه‌ای دارد و در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت شده است. این آوازها معمولاً مضامین عاشقانه یا میهن‌پرستانه دارند. در اسلاوونیا، موسیقی با سازهای سنتی مانند تمبوریتزا (ساز زهی شبیه ماندولین) اجرا می‌شود. رقص‌های سنتی مانند “کولو”، که در آن رقصندگان دایره‌ای تشکیل می‌دهند، در جشن‌های محلی و عروسی‌ها رایج است. موسیقی مدرن کرواسی نیز پویاست و گروه‌هایی مانند “2Cellos” در سطح جهانی شناخته شده‌اند.
معماری و هنر
معماری کرواسی بازتاب‌دهنده تاریخ چندلایه آن است. شهر دوبروونیک با دیوارهای قرون‌وسطایی و معماری ونیزی، کاخ دیوکلسین در اسپلیت (از دوران رومی) و آمفی‌تئاتر پولا نمونه‌هایی از میراث تاریخی هستند که در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند. در زاگرب، معماری اتریش-مجارستانی در ساختمان‌هایی مانند تئاتر ملی کرواسی دیده می‌شود. هنر کرواسی نیز از نقاشی‌های دیواری مذهبی در کلیساها تا آثار مدرن‌تر در گالری‌های زاگرب و دوبروونیک تنوع دارد. هنرمندانی مانند ولاهو بوکوواتس در نقاشی و ایوان مستروویچ در مجسمه‌سازی شهرت جهانی دارند.
لباس‌های سنتی
لباس‌های سنتی کرواسی بسته به منطقه متفاوت است. در دالماتیا، لباس‌ها معمولاً سبک و با رنگ‌های روشن هستند و زنان اغلب دامن‌های بلند و بلوزهای گلدوزی‌شده می‌پوشند. در اسلاوونیا، لباس‌ها با گلدوزی‌های پیچیده، روسری‌های رنگارنگ و پارچه‌های سنگین‌تر تزئین می‌شوند. این لباس‌ها معمولاً در جشنواره‌ها، رقص‌های سنتی و مراسم مذهبی پوشیده می‌شوند و نمادی از هویت منطقه‌ای هستند. برای مثال، در منطقه زاگوریه، زنان از پیش‌بندهای گلدوزی‌شده و کلاه‌های سنتی استفاده می‌کنند که با جواهرات نقره‌ای تزئین شده‌اند.
جشنواره‌ها و رویدادها
کرواسی میزبان جشنواره‌های متعددی است که فرهنگ غنی آن را به نمایش می‌گذارد. جشنواره فیلم دوبروونیک، کارناوال رییکا (یکی از بزرگ‌ترین کارناوال‌های اروپا) و جشنواره موسیقی کلاپا در اومالی از رویدادهای برجسته هستند. جشن‌های محلی مانند روز سنت بلیز در دوبروونیک (۳ فوریه) با رژه‌های خیابانی و مراسم مذهبی برگزار می‌شود. در اسلاوونیا، جشنواره “ویکنیتسا” (Vinkovci Autumns) با اجرای موسیقی، رقص و نمایش لباس‌های سنتی، فرهنگ این منطقه را جشن می‌گیرد. این رویدادها نه تنها برای محلی‌ها بلکه برای گردشگران نیز جذابیت دارند و سالانه هزاران بازدیدکننده را جذب می‌کنند.
ورزش و فرهنگ هواداری
ورزش بخش مهمی از فرهنگ کرواسی است و به‌ویژه فوتبال در میان مردم محبوبیت زیادی دارد. تیم ملی فوتبال کرواسی با موفقیت‌هایی مانند نایب‌قهرمانی در جام جهانی ۲۰۱۸ و حضور بازیکنانی مانند لوکا مودریچ، به نمادی از غرور ملی تبدیل شده است. علاوه بر فوتبال، ورزش‌هایی مانند هندبال، والیبال و تنیس (با ستارگانی مانند گوران ایوانیسویچ و مارین چیلیچ) نیز در کرواسی پرطرفدار هستند. فرهنگ هواداری در کرواسی بسیار پرشور است و گروه‌های هواداری مانند “تورسیدا” (طرفداران تیم دینامو زاگرب) نقش مهمی در ایجاد فضای پرجنب‌وجوش در مسابقات دارند.
نقش طبیعت در فرهنگ
کرواسی به خاطر طبیعت بکر و پارک‌های ملی‌اش، مانند دریاچه‌های پلیتوویتسه و پارک ملی کرکا، شهرت جهانی دارد. این مناطق نه تنها جاذبه‌های گردشگری هستند، بلکه در فرهنگ محلی نیز نقش دارند. برای مثال، در مناطق روستایی، سنت‌های کشاورزی و ماهیگیری هنوز زنده هستند و مردم با طبیعت ارتباط نزدیکی دارند. جشنواره‌های محلی مانند “جشن برداشت انگور” در ایستریا و دالماتیا نشان‌دهنده اهمیت طبیعت در زندگی روزمره است. همچنین، فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، قایق‌سواری و دوچرخه‌سواری در میان کروات‌ها محبوب است و به سبک زندگی سالم و ارتباط با طبیعت کمک می‌کند.
فرهنگ معاصر و تأثیرات جهانی‌سازی
در دهه‌های اخیر، فرهنگ کرواسی تحت تأثیر جهانی‌سازی و رسانه‌های مدرن قرار گرفته است. جوانان کرواسی به موسیقی پاپ، راک و الکترونیک بین‌المللی علاقه‌مند هستند و گروه‌های محلی مانند “پarni Valjak” و خوانندگان پاپ مانند Severina در منطقه بالکان محبوبیت دارند. سینمای کرواسی نیز در حال رشد است و فیلم‌هایی مانند “The High Sun” در جشنواره‌های بین‌المللی جوایزی کسب کرده‌اند. شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام و تیک‌تاک، بر فرهنگ جوانان تأثیر گذاشته و بسیاری از کروات‌های جوان از این پلتفرم‌ها برای نمایش فرهنگ، غذا و جاذبه‌های گردشگری کشورشان استفاده می‌کنند.
زندگی روزمره و ارزش‌ها
مردم کرواسی به حفظ تعادل بین کار و زندگی اهمیت می‌دهند. در شهرهای ساحلی مانند اسپلیت و رییکا، سبک زندگی آرام و مدیترانه‌ای با کافه‌نشینی و لذت بردن از مناظر دریا رایج است. در زاگرب، پایتخت، زندگی پویاتر و شهری‌تر است، اما همچنان کافه‌ها و رستوران‌ها مرکز تعاملات اجتماعی هستند. کروات‌ها به خانواده، اجتماع و احترام به سنت‌ها ارزش زیادی قائل‌اند. همچنین، محیط زیست و پایداری در سال‌های اخیر اهمیت بیشتری پیدا کرده و بسیاری از کروات‌ها در فعالیت‌های زیست‌محیطی مانند پاکسازی سواحل مشارکت دارند.
فرهنگ کرواسی ترکیبی غنی از سنت‌های باستانی، تأثیرات تاریخی و پویایی مدرن است که در غذاها، موسیقی، رقص، معماری، ورزش و زندگی روزمره آن نمود پیدا می‌کند. از سواحل زیبای آدریاتیک تا روستاهای سنتی اسلاوونیا، کرواسی داستانی از تاریخ و فرهنگ را روایت می‌کند که هر بازدیدکننده‌ای را مجذوب خود می‌سازد. این کشور با حفظ هویت ملی خود و در عین حال پذیرش تنوع فرهنگی و تأثیرات جهانی، مقصدی بی‌نظیر برای کاوش در فرهنگ اروپایی است.
